Азаматтардың әлеуметтік-еңбек құқықтарын қорғаудың құқықтық тетіктері (Зерттеуді Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Ғылым комитеті қаржыландырады (№ AP09259109 грант))

Аннотация

Дүние жүзі бойынша халықты әлеуметтік қорғау және азаматтардың әлеуметтік-еңбек құқықтары мәселелері өзекті де өткір мәселелердің қатарында. Осыған байланысты проблемаларды анықтауға және оларды шешудің жолдарын табуға бағытталған әртүрлі зерттеулер мен талдаулар жүргізілуде. Азаматтардың әлеуметтік-еңбек құқықтары жалпы қоғам үшін және әр адам үшін үлкен маңызға ие. Олар еңбек саласындағы мүмкіндіктердің теңдігін, кемсітушіліктен қорғауды және қиын экономикалық жағдайларда әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етеді. Азаматтардың әлеуметтік-еңбек құқықтарын қорғау қазіргі қоғамдағы өзекті міндет болып табылады. Бұл әлеуметтік-еңбек құқықтары әлеуметтік қорғаудың және азаматтар арасындағы, оның ішінде еңбек саласындағы теңдікті қамтамасыз етудің негізгі кепілі болып табылатындығына байланысты.

Әлеуметтік-еңбек құқықтарына еңбек құқығы, кемсітушіліктен қорғау құқығы, әлеуметтік сақтандыру құқығы, демалыс және демалыс құқығы, еңбекке тең ақы төлеу құқығы және басқалар кіреді. Олар адам құқықтарының ажырамас бөлігі болып табылады және оларды қорғау адамның қадір-қасиеті мен әлеуметтік әділеттілікті құрметтеуге кепілдік береді.

Алайда, әлеуметтік-еңбек құқықтары заңнамамен және халықаралық конвенциялармен қорғалғанына қарамастан, бұл құқықтарды іске асыру әрдайым іс жүзінде қамтамасыз етілмейді. Жұмыс берушілер қызметкерлердің құқықтарын бұзуы мүмкін, мысалы, жалақыны уақытында төлемеу, қауіпсіздік пен еңбек нормаларын бұзу, қызметкерлерді әртүрлі белгілер бойынша кемсіту және т.б. сонымен қатар, қызметкерлердің кейбір санаттары әлеуметтік сақтандырудан және басқа кепілдіктерден айырылуы мүмкін.

Сондықтан азаматтардың әлеуметтік-еңбек құқықтарын қорғау өзекті міндет болып қала береді. Бұл заңнаманы жақсартуды және оны тиімді іске асыруды ғана емес, сонымен қатар азаматтардың өз құқықтары мен міндеттері туралы хабардарлығын арттыруды, сондай-ақ құқық қорғау органдарының және әлеуметтік-еңбек құқықтарын қорғау саласында жұмыс істейтін басқа да мамандардың біліктілігін арттыруды талап етеді. Сонымен қатар, барлық азаматтар үшін әділ және тең еңбек жағдайларын қамтамасыз ету үшін бизнес пен қоғамдағы әлеуметтік жауапкершілік принциптерін ілгерілету маңызды.Сондықтан осы саладағы заңнаманы үнемі жетілдіріп, оның тиімді орындалуын қамтамасыз ету қажет.

Түйінді сөздер: еңбек құқығы, кемсітушіліктен қорғау құқығы, әлеуметтік сақтандыру құқығы, демалыс және демалыс құқығы, еңбекке тең ақы төлеу құқығы.