ЦИФРЛЫҚ КӨШПЕНДІЛЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІ МЕН РЕТТЕУ ТЕТІКТЕРІ: ЖАҺАНДЫҚ КӨШІ-ҚОН КОНТЕКСІНДЕГІ ТАЛДАУ
DOI:
https://doi.org/10.26577/JAPJ202511533Аннотация
Жаһандық цифрландырудың жедел қарқыны және еңбек ресурстарының ұтқырлығының артуы жағдайында цифрлық көшпенділер феномені заманауи заң ғылымы мен көші-қон саясаты үшін өзекті бола түсуде. Цифрлық көшпенділер – жұмысының басым бөлігін онлайн режимінде орындайтын, елдер арасында үнемі саяхаттайтын шалғайдағы жұмысшылардың ерекше санаты. Жаһандық экономикадағы цифрлық көшпенділердің санының өсуі мен маңыздылығына қарамастан, бұл құбылысты құқықтық реттеу бөлшектелген және толық зерттелмеген күйде қалып отыр.
Бұл зерттеудің мақсаты – жаһандық көші-қон контекстінде цифрлық көшпенділерге қатысты құқықтық, әлеуметтік-экономикалық және институционалдық аспектілерді жан-жақты талдау. Салыстырмалы-құқықтық талдау, халықаралық нормативтік құқықтық актілердің мазмұнын талдау және практикалық мысалдар сияқты әдістерді пайдалана отырып, зерттеуде Эстония, Португалия, Хорватия және Қазақстанды қоса алғанда, цифрлық көшпенділер үшін арнайы визалық режімдерді енгізген бірқатар жетекші елдердің тәжірибесі зерттеледі.
Зерттеу нәтижелері негізгі құқықтық мәселелерді ашады: салық резиденттілігін анықтаудағы екіұштылық, біртұтас халықаралық стандарттардың жоқтығы және жұмыспен қамтудың бейресми немесе көлеңкелі үлгілерінің тәуекелі. Халықаралық және ұлттық құқықтық нормаларды үйлестіру және цифрлық көшпенділерді де, қабылдаушы мемлекеттерді де қорғау тетіктерін құру бойынша ұсыныстар жасалады. Зерттеу нәтижелері көші-қон саясатын жасаушылар, халықаралық ұйымдар және қашықтан жұмыс істейтін жұмыс берушілер үшін құнды ақпарат береді.
Түйін сөздер: цифрлық көшпенділер, қашықтағы жұмысшылар, еңбек ұтқырлығы, визалық реттеу, көші-қон.
