КӨЛЕҢКЕЛІ ГЕНОМДЫҚ ЗЕРТХАНАЛАР СЕКТОРЫНА ШОЛУ ЖАСАЙ ОТЫРЫП, ҚЫЛМЫСТЫҚ КІРІСТЕРДІ ЗАҢДАСТЫРУҒА (ЖЫЛЫСТАТУҒА) ҚАРСЫ КҮРЕСТІҢ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.26577/JAPJ2024.112.i4.a13Аннотация
Мақалада авторлар қолма-қол ақшамен жасалатын мәмілелерді, оның ішінде Қазақстан Республикасындағы Хавала заңсыз қаржы жүйелерінің қызметін пайдалану кезінде қадағалаудың ауырлығы мәселелерін қарастырады. Қолма-қол ақшасыз төлемдер заңға бағынатын азаматтар үшін тиімді, ал қылмыстық элементтер үшін қолма-қол ақшаны пайдалану, өйткені ақшаны бір қолдан екіншісіне беру іс жүзінде мүмкін емес, бұл "көлеңкелі экономиканың"дамуына жағымды әсер етеді. Сол көлеңкелі экономика секторына жататын элементтер қатарына көлеңкелі нарықтар, офшорлық аймақтар, кері майндар, бинарлық активтер және көлеңкелі экологиялық пен геномдық зертханаларды жатқызуға болады себебі олар қуаттандыру генераторы және көлеңкелі активтер айналымының катализаторы болып табылады. Көрсетілген элементтердің жалпы негіздемесіне сүйене отырсақ авторлардың ұсыныстарына көңіл бөлген дұрыс. Авторлар қаржылық құрылымдар мен олардың клиенттеріне әртүрлі жеңілдіктер беру және Хавалды заңдастыру қажеттілігі арқылы қолма-қол ақшасыз төлемдер саласын заңнамалық деңгейде кеңейтуді ұсынады. Авторлардың пікірінше, Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастырғаны (жылыстатқаны) үшін жаза іс-әрекетке пропорционалды емес, осыған байланысты Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде жаза мөлшерінің санкциясын ұлғайту ұсынылады.
Түйін сөздер: Хавала, көлеңкелі экономика, қолма-қол ақшасыз есеп айырысу, қылмыстық элементтер, жоспарлау жүйесі, ақшаны жылыстату, жаза, салық салу.
