ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЗАМАТТЫҚ СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУДЕГІ СУДЬЯНЫҢ ЕРЕКШЕ ПІКІРІ

Аннотация

Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі судьяға алқалы дауыс беру кезінде сот шешімін шығару мәселесі бойынша көпшілік дауыспен өзінің келіспеушілігін жазбаша нысанда білдіру құқығын береді. Бұл құқықты азаматтық іс жүргізу құқығы теориясы дәлелдемелерді бағалау еркіндігі принципін сақтаудың кепілі ретінде қарастырады. Жалпы пікір мынада: келіспеушілік судьяның өзі келіспейтін шешімге қол қоюының шарты болып табылады. Бұл қалыптасқан ұстанымдар қарама-қайшы және ғылыми талдауды қажет етеді. Соңғы жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, істерді қарау кезінде судьялар көбінесе өз пікірлеріне сүйенеді, бұл көпшіліктен өзгеше. Алайда, заң шығарушы судьяның ерекше пікірін шығару мерзімдерін және процеске қатысушыларды онымен таныстыру рәсімін реттемейді. Судьяның ерекше пікірінің құқықтық салдары тікелей болмаса да, азаматтық сот ісін жүргізудің бұл жүйесі қандай да бір жолмен құқықтық жүйенің әртүрлі аспектілерімен байланысты, мысалы, судьяның мәртебесін реттеу және сот ісін ұйымдастыру (атап айтқанда, тараптар үшін іс материалдарының болуы, сот шешімдеріне қалай шағымдану және т.б.). Судьяның келіспеуі (немесе оның болмауы) соттың ұстанымына, заң шығарушылардың пікір жүйесіндегі ұстанымына, билік тармақтарының бөлінуіне және кейбір жағдайларда құқық қолдану практикасының дамуына жанама әсер етуі мүмкін деп санаймыз. Осы мақалада авторлар қазіргі уақытта судьяның ерекше пікірі мәселесі бойынша Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажет деген қорытындыға келді. Авторлардың пікірінше, сот қызметінің ашықтығын арттырумен қатар, судьяның ерекше пікірін жариялау судьялардың Тәуелсіздік қағидатын нығайтуға көмектеседі және шығармашылық құқық қолдануға ықпал етеді.

Түйін сөздер: сот, судья, ерекше пікір, азаматтық іс жүргізу, соттың алқалы құрамы, сот шешімі.